Sắt cho bà bầu có tác dụng gì? Bổ sung sắt cho mẹ bầu đúng cách

Nhu cầu về sắt ở mẹ bầu rất cao, bởi sắt tham gia vào quá trình tạo máu, phân chia tế bào và sản xuất các tế bào mới. Các tế bào thần kinh của thai nhi được sản xuất hàng loạt, đặc biệt là trong vòng 10 – 16 ngày đầu tiên sau khi thụ thai. Vì vậy, nếu không bổ sung đủ sắt cho bà bầu vào thời điểm này, cả mẹ và con đều có nguy cơ mắc bệnh rất lớn và trẻ khó có được trí thông minh tốt sau này.

Tham khảo thêm: Có cần bổ sung vitamin và sắt cho bà bầu?

Sắt cho bà bầu có tác dụng gì?

Sắt có vai trò rất quan trọng trong việc hình thành hồng cầu và các enzym của hệ miễn dịch giúp tăng sức đề kháng cho cơ thể. Thiếu sắt có thể dẫn đến thiếu máu và suy nhược, thiếu sắt cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, đặc biệt là ở phụ nữ mang thai. 

Ngoài ra, phụ nữ thường cần nhiều máu hơn bình thường khi mang thai, vì thế, nếu mẹ bầu bị thiếu sắt sẽ khiến quá trình vận chuyển oxy đến cơ thể mẹ và thai nhi bị suy giảm nghiêm trọng.

Sắt cũng có tác dụng thúc đẩy sự thèm ăn. Phụ nữ mang thai bị thiếu máu (do thiếu sắt) chán ăn, rối loạn giấc ngủ, suy nhược vì tế bào não và cơ thể đều nhận được rất ít oxy. Thiếu sắt cũng là nguyên nhân khiến khả năng phòng vệ của mẹ giảm sút dẫn đến nhiễm trùng. Điều này  ảnh hưởng đến các em bé sơ sinh ít nhiều có nguy cơ thiếu máu cao và bất lợi cho sức khỏe của trẻ. 

Đối với bà mẹ, thiếu sắt làm tăng nguy cơ sinh non, nhiễm trùng hậu sản, chảy máu sau sinh, suy nhược cơ thể,… cũng dẫn đến suy dinh dưỡng bào thai, non nớt, nhẹ cân và ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần của trẻ sau này. 

Tham khảo thêm: Bệnh thiếu máu trong thai kỳ

Phụ nữ mang thai cần được bổ sung sắt đầy đủ trong thai kỳ (Nguồn: Sưu tầm)

Một số biểu hiện khi bà bầu bị thiếu sắt

Một số biểu hiện khi phụ nữ mang thai thiếu sắt có thể gặp như:

• Cảm thấy mệt mỏi thường xuyên, giảm sự tập trung.
• Thường xuyên cảm thấy hoa mắt, chóng mặt, đặc biệt là khi thay đổi tư thế đột ngột, một số trường hợp có thể dẫn đến ngất.
• Làn da xanh xao, nhợt nhạt.
• Các vùng niêm mạc mắt, miệng và lòng bàn tay có màu sắc nhợt nhạt, kém hồng hào.
• Chịu lạnh kém.
• Sức đề kháng kém, dễ nhiễm bệnh.
• Cảm thấy khó thở khi phải gắng sức, leo cầu thang hoặc hoạt động mạnh trong thời gian dài.

Trong những trường hợp này, công thức máu khi xét nghiệm cho thấy nồng độ hemoglobin thấp (

Tham khảo thêm: Bà bầu và bệnh thiếu máu

Thường xuyên cảm thấy mệt mỏi là một trong những biểu hiện của việc thiếu sắt trong thai kỳ (Nguồn: Sưu tầm)

Hướng dẫn bổ sung sắt cho bà bầu trong suốt thai kỳ

Hàm lượng sắt đủ cho bà bầu ở từng giai đoạn mang bầu là bao nhiêu?

Bổ sung sắt cho bà bầu như thế nào là đúng? Phụ nữ mang thai cần bổ sung hàm lượng sắt đúng cách trong suốt thai kỳ ở mỗi giai đoạn như sau:

1. Thuốc sắt cho bà bầu 3 tháng đầu

Ba tháng đầu mang thai là thời kỳ vàng hình thành và phát triển của thai nhi, những sai lầm trong quá trình này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe thai nhi sau này. Trong thời gian này, thai nhi cần sắt để tạo máu. Khi đó, mẹ cần được bổ sung 3060 mg sắt nguyên tố mỗi ngày để đáp ứng nhu cầu này.

Tham khảo thêm: Mang thai 3 tháng đầu nên ăn gì?

2. Thuốc sắt cho bà bầu 3 tháng giữa

Thai nhi sẽ phát triển mạnh trong tam cá nguyệt thứ hai và tiếp tục hoàn thiện các cơ quan. Lúc này, thai nhi cần nhiều máu hơn để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng này. Ở giai đoạn này, bà bầu nên tiếp tục tiêu thụ 30-60 mg sắt mỗi ngày.

Tham khảo thêm: Chế độ dinh dưỡng cho mẹ bầu 3 tháng giữa thai kỳ

3. Thuốc sắt cho bà bầu 3 tháng cuối

Thời kỳ mang thai 3 tháng cuối (hay còn gọi là tam cá nguyệt thứ ba) là thời điểm quan trọng đối với cả mẹ  và thai nhi. Trong thời gian này, thai nhi tăng nhanh về cân nặng và vóc dáng. Cơ thể  mẹ cũng trải qua nhiều thay đổi để chuẩn bị cho quá trình vượt cạn. Dù là sinh mổ hay sinh thường, cơ thể  mẹ cũng mất một lượng máu lớn, trung bình từ 1,5 – 2 lít. Vì vậy, việc dự trữ máu trong 3 tháng cuối là vô cùng quan trọng. Mẹ cần bổ sung khoảng 50-60 mg sắt nguyên tố mỗi ngày và duy trì cho đến sau khi sinh để phục hồi sức khỏe.

Tham khảo thêm: Những lưu ý khi mang thai tháng cuối thai kỳ

Uống sắt vào thời điểm nào trong ngày là tốt nhất?

Theo hướng dẫn của bác sĩ thì thông thường bà bầu sau tháng thứ 4 mới được uống sắt. Lượng sắt tiêu thụ của bà bầu tùy thuộc vào chỉ định của bác sĩ và phụ thuộc vào tình trạng của từng mẹ bầu.

Thuốc sắt hiện được đóng gói dưới hai dạng: thuốc nước và thuốc viên. Thuốc viên dễ uống hơn thuốc dạng lỏng, nhưng thuốc dạng lỏng sẽ dễ hấp thu hơn. 

Vậy phụ nữ có thai được bổ sung sắt vào thời điểm nào? Phụ nữ mang thai nên uống sắt khi bụng đói, uống cùng với vitamin C như nước cam, chanh,… hoặc uống sau bữa ăn 2-3 giờ để hấp thu tốt hơn. 

Phụ nữ có thai không nên bổ sung canxi hay uống sữa cùng lúc với sắt, vì canxi cản trở quá trình hấp thu sắt. Bên cạnh đó, mẹ bầu cũng không nên ăn thực phẩm giàu canxi khi vừa uống sắt.

Tham khảo thêm: Bổ sung canxi cho bà bầu theo từng giai đoạn thai kỳ

Hàm lượng sắt cần bổ sung cho bà bầu khác nhau ở mỗi thai kỳ (Nguồn: Sưu tầm)

Các tác dụng phụ của thuốc sắt cho bà bầu

Sắt rất cần thiết cho phụ nữ mang thai, tuy nhiên việc uống thuốc sắt cho bà bầu có thể gây ra một số tác dụng phụ, cụ thể là: 

• Táo bón: Đây là tác dụng phụ thường gặp nhất của viên sắt khi mang thai. Để hạn chế tình trạng táo bón khi mang thai, bà bầu nên ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ, uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày và thường xuyên tập thể dục. Nếu tình trạng táo bón kéo dài, có dấu hiệu nặng hơn thai phụ nên đi khám tại các cơ sở y tế. 
• Kích ứng tiêu hóa: Một trong những tác dụng phụ của chế phẩm sắt đối với phụ nữ mang thai là kích ứng đường tiêu hóa. Phụ nữ mang thai có thể bị đau bụng và chuột rút khi uống thuốc sắt. Để hạn chế tình trạng này, bà bầu nên bắt đầu bổ sung viên sắt cùng với chế độ ăn uống của mình để giảm thiểu các triệu chứng trên.  
•  Buồn nôn và nôn mửa: Viên sắt có thể làm trầm trọng thêm tình trạng ốm nghén. Vì vậy, để giảm các triệu chứng, nên uống viên sắt trong bữa ăn, không nên uống khi bụng đói. Nếu tình trạng nôn, buồn nôn nhiều và kèm theo sốt, mẹ bầu nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa thăm khám. 
•  Phân và nước tiểu sẫm màu: Có những thai phụ có đặc điểm phân thay đổi khi uống viên sắt, phân sẫm màu, có thể là phân xanh hoặc đen và nước tiểu sẫm màu. Tác dụng phụ này là bình thường và biến mất khi bạn ngừng uống thuốc sắt, vì vậy bạn đừng quá lo lắng. 

Tác dụng phụ của viên sắt đối với phụ nữ mang thai thường không ảnh hưởng đến thai phụ cũng như thai nhi. Tuy nhiên, để hạn chế những tác dụng phụ trên, thai phụ cần bổ sung đủ chất dinh dưỡng, có lối sống điều độ, tránh căng thẳng.

Tham khảo thêm: Chế độ dinh dưỡng khi mang thai cho các mẹ bầu

Bổ sung sắt cho bà bầu cần lưu ý những gì?

•  Khi uống viên sắt, bà bầu cần lưu ý, sắt là chất dinh dưỡng khó hấp thu. Để tăng cường hấp thu sắt, bạn nên uống viên sắt khi bụng đói và uống với nước giàu vitamin C, chẳng hạn như nước cam, nước chanh… 
•  Canxi cản trở quá trình hấp thụ sắt, vì vậy phụ nữ mang thai không nên uống viên sắt  cùng lúc với sữa, thực phẩm chức năng có chứa canxi hoặc thực phẩm giàu canxi. Vì vậy, thời điểm uống canxi và sắt nguyên chất nên cách nhau khá xa. 
•  Ngoài ra, khi bổ sung sắt, mẹ nên uống đủ nước để chống táo bón và ăn thức ăn giàu chất xơ. Mẹ chỉ nên uống thuốc với nước sôi để nguội, tránh trà và cà phê vì chúng làm giảm hấp thu sắt. 
•  Việc bổ sung sắt cần tham khảo ý kiến của chuyên gia. Phụ nữ mang thai không nên tự ý mua thuốc bổ sung sắt khi chưa được sự đồng ý của bác sĩ. Khi dùng thuốc mẹ bầu nên tuân theo chỉ định của bác sĩ. Tránh bổ sung thừa sắt trong thời gian dài có thể gây  nguy cơ xơ gan, bệnh cơ tim và tiểu đường. 
•  Thiếu máu không do thiếu sắt (thiếu máu tan máu, thiếu máu do nghiện chì, thiếu máu thalassemia, suy tủy,…) không nên dùng chung với các thuốc chứa sắt.

Phân loại các dạng sắt trên thị trường

1. Sắt II và sắt III

Sắt II là loại sắt thường được bác sĩ kê đơn vì nó có hàm lượng sắt nguyên tố cao, dễ hấp thu qua đường ruột, giá cả hợp lý. Tuy nhiên, sắt II thường gây ra nhiều tác dụng phụ như đầy bụng, buồn nôn, sốt, táo bón, đi ngoài phân đen,… 

Sắt III thường ít có tác dụng phụ, tuy nhiên dạng này thường đắt tiền và do hấp thu nên  thường chậm hơn. vì phải chuyển sang dạng sắt II. Hiện nay đã có một thế hệ mới của IPC sắt, nhờ các chất mang protein được cơ thể hấp thụ tốt.

2. Sắt vô cơ, hữu cơ

Sắt vô cơ thường ở dạng sắt sunfat, khi vào cơ thể sẽ giải phóng một lượng lớn sắt, do đó làm tăng nồng độ sắt trong máu. Các tế bào ruột hấp thụ sắt một cách thụ động, và lượng sắt dư thừa sẽ lắng đọng trong đường tiêu hóa, gây phản ứng với thức ăn, lâu dần sẽ làm hỏng đường tiêu hóa, gây ra các triệu chứng như nóng rát ngực, chướng bụng, khó tiêu … 

Trái ngược với sắt vô cơ, sắt hữu cơ (sắt fumarate hoặc gluconate sắt) được hấp thu tích cực vào máu từ ruột khi cơ thể cần. Phần sắt được hấp thụ sẽ được gửi đến các cơ quan đích như tủy xương để hình thành và lưu trữ máu và gan. Trong khi, lượng sắt dư thừa sẽ được đào thải qua đường tiêu hóa và không lắng đọng trong cơ thể. Ngoài ra, sắt hữu cơ cũng dễ hấp thu và không có tác dụng phụ.

3. Sắt viên hay sắt nước

Sắt lỏng thường dễ hấp thu nhưng thường khó uống do có vị tanh. Các chất bổ sung sắt này cũng thường đắt tiền và hàm lượng sắt rất khó kiểm soát. 

Còn viên sắt có ưu điểm là dễ uống, rẻ và giàu sắt. Tuy nhiên, dạng sắt này thường khó hấp thu và dễ gây nóng.

Thuốc sắt cho bà bầu loại nào tốt nhất? Review 5 loại thuốc sắt cho bà bầu được đánh giá cao

Thuốc sắt cho bà bầu Ferrovit

Ferrovit là một sản phẩm sắt cho phụ nữ mang thai của Úc, được sử dụng trong việc phòng ngừa các triệu chứng thiếu máu của mẹ bầu. Ngoài ra, sản phẩm này còn ngăn ngừa tình trạng thiếu sắt và axit folic ở trẻ em, thanh thiếu niên và người vừa trải qua phẫu thuật,… Tuy nhiên, vì đây là thuốc kê đơn nên mẹ bầu nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi mua.

Thuốc Ferrovit dạng viên nang mềm, vị vani nên rất dễ uống. Ngoài ra, thuốc được bào chế từ các thành phần hữu cơ giúp cơ thể dễ hấp thụ, hạn chế tác dụng phụ. Công dụng chính của sản phẩm này là bổ sung sắt cho bà bầu và hạn chế sự phát triển của dị tật ống thần kinh ở trẻ. Thuốc sắc Ferrovit chứa các thành phần như sắt fumarate 162mg, axit folic 750 mcg và vitamin B 127,5 mcg. 

Tuy nhiên, việc dùng quá liều có thể gây ra các tác dụng phụ như đau bụng, phát ban trên da, ngứa da, mặt, môi, sưng lưỡi, chóng mặt, khó thở. Ngoài ra, phụ nữ mang thai cần lưu ý không sử dụng các thành phần của thuốc nếu cơ địa nhạy cảm.

Thuốc sắt tổng hợp Elevit

Elevit rất giàu chất dinh dưỡng và khoáng chất  cần thiết để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể bà bầu. Sản phẩm chứa i-ốt, một chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển trí não của trẻ. Axit folic là một loại vitamin được sử dụng để ngăn ngừa các khuyết tật ống thần kinh như chứng thiếu não và nứt đốt sống … 

Thành phần: sắt, canxi, phốt pho, magiê, đồng, mangan, kẽm, vitamin B1, B2, B3, B6, B12, C, D3, E, H, axit folic.

Thuốc sắt Blackmores Pregnancy Iron

Blackmores Pregnancy Iron là loại thuốc sắt an toàn cho mẹ bầu sử dụng mà ít gây buồn nôn hay táo bón, từ đó tốt cho sức khỏe của mẹ bầu và thai nhi. 

Ngoài ra, Blackmores Pregnancy Iron giúp bà bầu ngăn ngừa và khắc phục các dấu hiệu mệt mỏi, chóng mặt, hỗ trợ quá trình tiêu hóa, giúp bà bầu ăn ngon miệng hơn. Tuy nhiên, vì là hàng nhập khẩu từ nước ngoài nên khi mua hàng, mẹ bầu nên chọn nơi uy tín, đảm bảo chất lượng sản phẩm.

Mẹ bầu chỉ cần uống 1 viên sau bữa ăn và không kết hợp với các sản phẩm giàu chất sắt khác, không uống với canxi hoặc cà phê. Đồng thời, mẹ hãy kết hợp với nước cam hoặc chanh để tăng hiệu quả hấp thụ.

Thuốc sắt cho bà bầu Safoli

Avisure Safoli là sản phẩm thuốc sắt dành cho bà bầu có dạng viên nén đến từ Thái Lan. Đây là loại thuốc dùng được cho phụ nữ mang thai đã qua sự kiểm duyệt nghiêm ngặt của Bộ Y tế  về chất lượng cũng như giá cả. Avisure Safoli là sản phẩm sắt đầu tiên của Việt Nam có chứa sắt hữu cơ dưới dạng viên nang mềm cho phụ nữ mang thai dễ sử dụng. 

Hầu hết các chế phẩm sắt trên thị trường thường là thành phần sắt có tính oxi hóa cao, có thể gây viêm đường tiêu hóa và các tác dụng phụ như nóng cơ thể, táo bón và buồn nôn. Tuy nhiên, khi sử dụng Avisure Safoli, bà bầu hoàn toàn yên tâm vì thuốc được làm từ sắt hữu cơ IPC, có thể hòa tan trong nước. Do đó, thuốc không có tác dụng phụ có hại cho phụ nữ mang thai và rất dễ tiêu hóa, giúp cơ thể dễ dàng hấp thụ. 

Mỗi viên có thể cung cấp cho phụ nữ mang thai 166,67 mg sắt và 350 mcg axit folic, đáp ứng đầy đủ nhu cầu bổ sung sắt của phụ nữ mang thai. Avisure Safoli  được Cục Dược phẩm Việt Nam (Bộ Y tế) tiếp thị và trải qua quy trình kiểm tra chất lượng tập trung trước khi đưa ra thị trường. 

Phụ nữ có thai có thể uống 1-2 viên mỗi ngày. Khi uống nên uống chung với nước cam giúp hiệu quả hấp thụ được cải thiện.

Viên sắt cho bà bầu Procare

Procare là viên sắt cho bà bầu chứa 2 loại sắt là PM Procare và PM Procare Diamond có tác dụng cung cấp sắt cho bà bầu rất hiệu quả. 

Mỗi viên Procare Iron chứa nhiều dưỡng chất, axit amin, khoáng chất, axit béo, axit béo omega 3, lượng sắt dồi dào, cung cấp vitamin, dưỡng chất cho bà bầu và là môi trường tốt cho sự phát triển toàn thân và biểu hiện của thai nhi. Hàm lượng dinh dưỡng tùy theo  loại viên: 

•  Procare Iron Tablets: Chứa 16 loại vitamin và khoáng chất, omega 3 và hàm lượng sắt fumarate 15,7 mg. 
•  Procare Diamond Iron Tablets: Chứa 14 loại vitamin, khoáng chất, omega 3 và 75,4 mg sắt fumarate ferrous. 

Do đó, tùy theo nhu cầu của cơ thể, tham khảo ý kiến của bác sĩ mà mẹ bầu có thể lựa chọn loại thuốc sắt tốt nhất để sử dụng trong thai kỳ. Bạn nên sử dụng một viên mỗi ngày để đảm bảo cung cấp đủ sắt cho cơ thể.

Thị trường hiện nay có đa dạng các sản phẩm thuốc sắt khác nhau (Nguồn: Sưu tầm)

Những loại thực phẩm bổ sung sắt cho mẹ bầu

Chế độ ăn uống luôn là nguồn cung cấp sắt dồi dào và an toàn nhất cho phụ nữ mang thai. Sắt có nhiều trong thực phẩm hàng ngày như  thịt nạc, lòng, gan, gà, cá, sò, hàu, lòng đỏ trứng, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt, rau lá xanh đậm, bông cải xanh, bí và hoa quả sấy khô. Đặc biệt, sắt có nguồn gốc động vật được hấp thu tốt hơn sắt có nguồn gốc thực vật. Cơ thể có thể hấp thụ 10-15% sắt động vật, nhưng chỉ 5 – 10% sắt thực vật. 

Ngoài việc bổ sung sắt, bà bầu cần bổ sung các dưỡng chất khác giúp tạo máu tốt hơn: 

•  Axit folic và các dạng tổng hợp của axit folic, trái cây và nước trái cây, chuối, các loại rau lá xanh đậm, các loại đậu, bánh mì tăng cường, ngũ cốc, mì ống. 
•  Vitamin B12 được tìm thấy trong thịt và các sản phẩm chế biến từ sữa, một số loại ngũ cốc như sữa đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành. 

Tuy nhiên, vì nhiều lý do (mất sắt do chế biến thực phẩm, làm việc nặng nhọc,…) mà bà bầu không thể “bổ sung” đủ sắt vào bữa ăn hàng ngày. Mặt khác, phụ nữ mang thai có nhu cầu về sắt khá cao (30 mg mỗi ngày), nhưng chế độ ăn thường chỉ cung cấp khoảng 10 mg. Vì vậy, việc bổ sung thêm sắt là cần thiết để đảm bảo lượng dinh dưỡng, chất sắt tối thiểu hàng ngày.

Sắt có thể được bổ sung thông qua chế độ ăn uống hàng ngày (Nguồn: Sưu tầm)

Thông qua bài viết trên, Huggies hy vọng các mẹ đã có thể những kiến thức hữu ích về cách bổ sung sắt cho bà bầu hiệu quả. Nếu có những thắc mắc gì, bố mẹ có thể gửi câu hỏi về Góc chuyên gia hoặc tham khảo các bài viết tại mục Mang thai của Huggies nhé!

Nguồn tham khảo: https://www.huggies.com.vn/mang-thai/dinh-duong-danh-cho-ba-bau/sat-cho-ba-bau