Những con số biết nói

Có thể nói, trong các lựa chọn đầu tư cá nhân, đầu tư chứng khoán là loại hình đa dạng và thú vị nhất. Tuy nhiên, rào cản cho nhà đầu tư ở Việt Nam chính là những hạn chế trong quản trị thị trường, tính minh bạch thấp, tuổi đời, cũng như “độ nhiễu ” của thị trường.  Đó là những yếu tố khách quan mà tôi cũng như các bạn đều không thể kiểm soát được. Mặc dù vây, khi bạn không kiểm soát được các yếu tố khách quan, hãy cố gắng kiểm soát tốt nhất các yếu tố chủ quan. Một trong những yếu tố đó là việc khai thác triệt để những thông tin mà bạn có thể tiếp cận, và hãy thực sự biết lắng nghe những thông điệp từ những con số biết nói.

Để làm rõ hơn những gì tôi muốn nói ở trên, hãy cùng nhau giải một “bài tập tình huống “(case study) mang tên GTI. Cũng xin nói rõ GTI là một ví dụ thực tế được dùng phân tích để mô phỏng kỹ năng muốn truyền đạt, bài viết này không nhằm mục đích khuyến nghị về đầu tư.

GTI là tên viết tắt của Grand Twins International, một nhà máy gia công hàng may mặc với đơn hàng chủ lực đến từ nhãn hàng Adidas. Giữa năm 2014, GTI lần đầu chào sàn chứng khoán Campuchia với mục tiêu huy động vốn nhằm mở rộng qui mô sản xuất. Đặc điểm của thị trường chứng khoán Campuchia là qui mô giao dịch còn rất nhỏ với chỉ 2 cổ phiếu chào sàn, hoạt động mua bán nhỏ diễn ra giữa những nhà đầu tư giá trị, giá cổ phiếu hầu như không bị tác động bởi các nhà đầu cơ lướt sóng.

Dựa trên báo cáo tài chính và thông tin giá cổ phiếu GTI trên thị trường, các bạn có thể dễ dàng thu thập và tính toán các chỉ số sau:

Bảng – Thông tin giá cổ phiếu GTI trên thị trường        

 Lưu ý: mẫu số – nguồn vốn dài hạn – dùng để tính ROCE bao gồm vốn chủ sở hữu và vốn vay dài hạn có chịu lãi suất.

(*) báo cáo tài chính của GTI có thể tải về từ địa chỉ sau:

http://csx.com.kh/company/annualreportgti/viewPost.do?MNCD=5040&postId=95#.Vclk1XHtmko

(**) website công ty: http://www.grandtwins.com.kh/

Các chỉ số tài chính cơ bản trên đều cho thấy mức sinh lời và hiệu quả sử dụng đồng vốn của GTI đã giảm sút rõ rệt qua một năm. Rõ ràng đa số nhà đầu tư đã biết lắng nghe những con số tài chính, và hành động của họ là bán ra cổ phiếu với mức giá thấp hơn hẳn so với khi công ty vừa chào sàn. Tuy nhiên nếu giá cổ phiếu GTI phản ánh hoàn toàn chỉ số P/E thì giá phải thấp hơn nữa. Về lâu dài, nếu EPS vẫn giữ ở mức thấp thì giá cổ phiếu sẽ có xu hướng giảm để phản ánh đúng chỉ số P/E, tiệm cận với 10.75 khi mới chào sàn.

Tại thời điểm cuối năm 2014 hẳn không ít nhà đầu tư có thể cho rằng EPS thấp là vấn đề ngắn hạn, do công ty vừa tăng vốn và chưa đủ thời gian để cho đồng vốn mới sinh lời. Lúc này hành động bán ra cổ phiếu là do kết quả tài chính không mong đợi, hành động mua vào cổ phiếu là do niềm tin vào sự cải thiện của các chỉ số trong tương lai. Niềm tin này là hoàn toàn hợp lý và có cơ sở, bởi lẽ khó có một công ty nào vừa được rót thêm vốn lại có thể ngay lập tức biến những đồng tiền vừa nhận được thành doanh thu và lợi nhuận, họ hiển nhiên cần có thời gian để làm điều đó.

Giả sử bạn là nhà đầu tư, bạn sẽ mua v
ào hay bán ra cổ phiếu? Bạn xem xét điều gì để có cơ sở quyết định chứ chỉ đơn thuần một sự đánh cược mang tính chất hên xui ?

Khi GTI chào sàn để huy động vốn, công ty đã phát hành thêm 8 triệu cổ phiếu mới với mệnh giá 0.25 USD/ cổ phiếu, thu về 2 triệu USD  vốn chủ sở hữu (share capital) và 17 triệu USD thặng dư vốn (share premium).  Như đã nói ở trên, thông thường đồng vốn mới cần có thời gian nhất định để được quay vòng, đầu tư vào dây chuyền sản xuất, bán hàng tạo doanh thu, và cuối cùng là tạo ra lợi nhuận. Để có cơ sở đánh giá, chúng ta cần xem xét kỹ hơn liệu GTI đã sử dụng những đồng vốn mới như thế nào. Hay nói cách khác, bạn cần lắng nghe những con số nói gì về sự vận động của đồng vốn.

So sánh số dư giữa hai kỳ kế toán trên báo cáo tài chính (tham khảo báo cáo tài chính tại link trên), bạn sẽ dễ dàng nhận thấy sự chuyển động của đồng vốn như sau: khoảng 1 triệu USD được dùng để tăng hàng tồn kho, 3 triệu USD tăng đầu tư tài sản cố định nhằm phát triển qui mô sản xuất. Tuy nhiên, điểm nổi bật hơn cả là công nợ phải thu từ khách hàng tăng thêm đến 14 triệu USD. Như vậy, có thể thấy GTI đã bắt đầu có hành động đầu tư mở rộng sản xuất, tuy nhiên một phần lớn nguồn vốn mới đã được sử dụng để hỗ trợ công nợ khách hàng, nói cách khác công ty đang để khách hàng chiếm dụng vốn, và nếu cứ như thế những đồng vốn này sẽ không có tác dụng sinh lời hòng cái thiện chỉ số EPS. Hơn thế nữa, niềm tin của nhà đầu tư hẳn cũng bị giảm sút khi họ cho rằng nguồn vốn huy động thêm không được sử dụng đúng với muc tiêu dài hạn đã đề ra.

Đến đây, hẳn các bạn đã phần nào có câu trả lời cho riêng mình trong quyết định đầu tư, nên mua ? Nên bán? Hay nên tiếp tục “lắng nghe” sự vận động của các con số? Là một nhà đầu tư, tôi sẽ không mua vào cổ phiếu GTI mà sẽ tiếp tục theo dõi tiến trình sử dụng vốn công ty qua các kỳ báo cáo quý.

Trên đây là một ví dụ cụ thể, thực tế về cách thức tiếp cận thông tin tài chính trong phân tích cơ bản. Nếu bạn là người chưa có nền tảng kiến thức kế toán cơ bản, bạn sẽ cảm thấy khó khăn trong việc tiếp thu, đừng vội nản lòng, vì việc trang bị kiến thức nền tảng không phải là điều quá khó. Trái lại, nếu bạn đã có đủ kiến thức nền tảng và hiểu rõ qua “bài tập tình huống” trên, bạn nên cố gắng ứng dụng nó vào những quyết định đầu tư của mình. Nhìn chung, những chỉ số trong bảng trên là khá thông dụng trong việc so sánh hiệu quả tài chính của một công ty qua các kỳ. Tuy nhiên, để trả lời câu hỏi về triển vọng tương lai, chúng ta cần khai thác linh hoạt các thông tin tài chính và phi tài chính khác nhau theo từng tình huống, hoàn cảnh cụ thể. Chính vì vậy, để có được khả năng phân tích đánh giá, độc lập, bạn cần nỗ lực rèn luyện kỹ năng lắng nghe những con số biết nói, phần thưởng sẽ đến với bạn từ những con số vốn chỉ biết nói thật.

Trịnh Việt Ba