Được ứng dụng rộng rãi tại nhiều trường học, các phương pháp dạy học tích cực đã và đang mang lại hiệu quả cao cho học sinh trong quá trình học tập. Tìm hiểu về các phương pháp dạy học tích cực sau đây để hiểu rõ hơn và có thể đồng hành cùng các em học sinh.
1. Phương pháp dạy học tích cực là gì?
Phương pháp dạy học tích cực được hiểu là cách học mà giáo viên chỉ đưa ra các gợi ý và học sinh sẽ thảo luận đồng thời tự đưa ra kết luận. Phương pháp này giúp người học chủ động hơn, tăng khả năng tư duy và sáng tạo. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn phải có trình độ chuyên môn tốt, kiến thức sâu rộng và tận tâm với học sinh.
2. Các phương pháp dạy học tích cực phổ biến hiện nay
2.1. Phương pháp dạy học tích cực theo nhóm
Làm việc theo nhóm sẽ giúp học sinh rèn luyện được kỹ năng giao tiếp, phát triển năng lực cộng tác và kết nối các thành viên với nhau. Đây là phương pháp dạy học tích cực được ứng dụng ở hầu hết các trường học hiện nay.
Cách thực hiện phương pháp:
- Giáo viên đưa ra chủ đề
- Tiến hành phân chia nhóm
- Học sinh trong từng nhóm thảo luận với nhau
- Báo cáo kết quả thảo luận
- Giáo viên nhận xét cho học sinh
2.2. Phương pháp đóng vai
Một trong những phương pháp dạy học tích cực khác thường được ứng dụng là phương pháp đóng vai. Học sinh sẽ nhập vai và diễn thử trong một vài tình huống liên quan đến bài học mà giáo viên đưa ra.
Phương pháp này được thực hiện qua các bước:
- Chọn chủ đề, tình huống.
- Chia nhóm và đưa ra các yêu cầu cụ thể về thời gian, vai trò… cho từng nhóm.
- Các nhóm thảo luận về tình huống được giao.
- Mỗi nhóm sẽ diễn trước lớp theo như đã phân công.
- Giáo viên đánh giá cuối cùng để học sinh rút ra cách ứng xử phù hợp cho mỗi tình huống.
2.2. Dạy học tích cực qua phương pháp trò chơi
Vừa chơi vừa học bao giờ cũng là phương pháp nhận được sự hưởng ứng của học sinh. Với phương pháp này, các em sẽ chủ động và hứng thú hơn trong quá trình học. Các bài học sẽ được lồng ghép thông qua các trò chơi đơn giản, đa dạng hoá hình thức giảng dạy.
Cách thức tiến hành phương pháp trò chơi:
- Giáo viên phổ biến tên, luật và nội dung của trò chơi.
- Học sinh chơi thử trò chơi.
- Thảo luận, đánh giá và rút ra kết luận sau khi trò chơi kết thúc.
2.3. Phương pháp dạy học tích cực giải quyết vấn đề
Nhằm kích thích tính chủ động và năng lực giải quyết vấn đề của học sinh, phương pháp giải quyết tích cực đang được nhiều trường học đưa vào giảng dạy. Trong phương pháp này, học sinh sẽ tự tìm giải pháp qua các vấn đề mà giáo viên đưa ra.
Cách thức tiến hành:
- Giáo viên đưa ra vấn đề chưa mâu thuẫn.
- Học sinh xác định đúng vấn đề cần phải giải quyết.
- Thu thập các thông tin có liên quan
- Tìm kiếm và đưa ra các giải pháp.
- Phân tích, đánh giá mức độ khả quan của từng giải pháp.
3. Các kỹ thuật dạy học tích cực
Để ứng dụng tốt nhất các phương pháp dạy học tích cực cần phải có một số kỹ thuật. Dưới đây là một vài kỹ thuật dạy học tích cực được nhiều trường học vận dụng nhằm đem lại hiệu quả cao nhất cho học sinh.
3.1. Kỹ thuật dạy học tích cực 5W1H
5W1H bao gồm what (cái gì), where (ở đâu), when (khi nào), who (ai), why (tại sao), how (như thế nào). Kỹ thuật dạy học dựa trên những câu hỏi cơ bản này sẽ giúp học sinh nhìn nhận một cách khái quát các vấn đề được đưa ra đồng thời khám phá ra nhiều ý tưởng hơn.
Ưu điểm của kỹ thuật này là không mất quá nhiều thời gian đồng thời có thể áp dụng cho nhiều tình huống khác nhau. Học sinh dễ hiểu và dễ dàng thực hiện. Tuy nhiên phương pháp này có hạn chế là làm giảm sự phối hợp giữa các thành viên trong nhóm.
Kỹ thuật “chia sẻ nhóm đôi” do giáo sư Frank Lyman sáng tạo, là hoạt động làm việc theo nhóm đôi. Kỹ thuật này giúp nâng năng lực tư duy của học sinh và khả năng giải quyết vấn đề. Ưu điểm mà kỹ thuật này mang lại là học sinh sẽ lắng nghe và tóm tắt ý của các bạn cùng nhóm, từ đó có câu trả lời tốt nhất. Tuy vậy, hạn chế có thể xảy ra là học sinh sẽ không tập trung vào vấn đề cần giải quyết mà chỉ nói chuyện riêng với nhau.
>> Xem thêm: 15 cách vàng rèn luyện kỹ năng lắng nghe
3.4. Kỹ thuật dạy học bằng sơ đồ tư duy (Mindmap)
Kỹ thuật sơ đồ tư duy chắc hẳn không còn quá xa lạ với người học. Đây là phương pháp được đánh giá rất cao. Với cách học này, học sinh sẽ sử dụng màu sắc và hình ảnh để ghi nhớ và lên ý tưởng cho bài học. Kỹ thuật dạy học bằng mindmap đơn giản, phù hợp với nhiều đối tượng nhưng lại khó lưu trữ, chỉnh sửa.
Trên đây là các thông tin cơ bản về các phương pháp dạy học tích cực đang nhận được nhiều sự quan tâm hiện nay. Phụ huynh và giáo viên có thể tham khảo để có cái nhìn tổng quan nhất về các phương pháp này.
