Phát triển của bé qua từng tháng

Sau 9 tháng “mang nặng”, vậy là cuối cùng mẹ đã được ôm trọn cục cưng bé nhỏ trong vòng tay của mình. Sẽ không còn những suy đoán về sự phát triển của thai nhi hay những hành động của bé trong bụng mẹ, giờ mẹ đã “mắt thấy, tai nghe” hết những sự thay đổi, biến chuyển nho nhỏ của con từng tháng một. Sự phát triển của trẻ sơ sinh sẽ diễn ra rất nhanh, thay đổi rõ rệt theo giai đoạn từng tháng. Mẹ có thể thấy bé lớn lên rõ rệt và thay đổi qua từng ngày, đặc biệt là trong tháng đầu tiên.

Trong những tháng đầu tiên, thị giác vẫn chưa phát triển hoàn thiện, do các tế bào thần kinh não và các tế bào mắt chưa phát triển hoàn toàn. Vì thế, tầm nhìn của con vẫn còn hạn chế, trong khoảng từ 20 – 38 cm. Để tạo điều kiện phát triển thị lực đồng đều ở cả hai mắt của bé, bạn hãy thường xuyên đổi bên vú và chiều bế bé khi cho bú. Bằng cách này, cả hai mắt của bé sẽ được kích thích thị giác như nhau. Bạn cũng đừng ngại áp sát vào bé khi nói chuyện hay diễn các nét mặt cho con xem.

Ngay khi sinh ra, bé chỉ nhìn được sự vật xung quanh trong hai sắc: đen và trắng, cùng sắc độ xám trung gian. Trong những tháng tiếp theo, con bạn sẽ dần phát triển thị giác màu sắc, vì thế, bé thích nhìn những màu sắc có độ tương phản và hình thể rõ ràng. Bé yêu của bạn sẽ phát triển thị giác màu sắc trong khoảng 4 tháng.
 
Bố mẹ thường thích trang trí phòng của thiên thần nhỏ với những gam màu dịu nhẹ dễ thương nhưng trong thực tế, những màu này không gây kích thích tự nhiên với thị giác của trẻ sơ sinh. Màu trắng và đen, cùng với những màu cơ bản như đỏ, cam, vàng và xanh dương sẽ kích thích thị giác của bé tốt hơn. Mẹo chọn màu sơn cho phòng bé rất đơn giản, hãy bắt chước màu đồ chơi trẻ con (chẳng hạn những khối xếp hình Lego), các nhà sản xuất đồ chơi đã có nghiên cứu kỹ lưỡng về điều này.

10 cột mốc phát triển của bé trong năm đầu tiên 

Nâng đầu lên

• Cuối tháng đầu tiên sau sinh: bé có khả năng cố gắng nâng đầu lên 1 xíu khi được đặt nằm sấp.
• Cuối tháng thứ 2: bé có thể nhấc đầu lên đến 45° và đặt tay bên dưới bụng khi được đặt nằm sấp.
• Cuối tháng thứ 4: bé có thể nâng đầu lên được 90° khi nằm sấp và kiểm soát cử động đầu tốt hơn.
• Tháng thứ 6: bé gần như đã kiểm soát được toàn bộ đầu của mình và có thể xoay qua xoay lại để quan sát mọi vật xung quanh. Bên cạnh đó, bé có thể tự nâng đầu, ngực và bụng khỏi mặt phẳng chỉ bằng hai tay hơi chụm vào nhau và ở tư thế này, bé có thể ngẩng đầu nhìn về phía trước, bé còn cố gắng dùng một tay để nâng người.
• Cuối tháng thứ 7: bé đã hoàn toàn kiểm soát được đầu của mình và xoay chuyển đầu qua hai bên dễ dàng.

Phát ra âm thanh

• Tháng thứ 2: bé bắt đầu phát ra âm thanh.
• Cuối tháng thứ 3: bé bắt đầu bi bô, ríu rít do sự phát triển của dây thanh quản. Đến tháng thứ tư, bé bắt đầu tập nói những âm tiết đơn giản như “Ah”, “Eh”, “Oh”…
• Cuối tháng thứ 6: bé bắt đầu biết xâu chuỗi những nguyên âm lại với nhau như “Aaoo” hoặc “Eeaa”. Điều này cũng đúng với những phụ âm như “Mh”, “Dh” và “Bh”.
• Cuối tháng thứ 8: bé bắt đầu nói “baba” nhưng vẫn chưa hiểu được ý nghĩa của nó. Vì vậy, ai bé cũng sẽ gọi là baba.
• Cuối tháng thứ 9: bé đã bắt chước được một số từ mặc dù phát âm của bé vẫn còn ngọng líu ngọng lo. Đến 1 tuổi, bé đã nói được “mẹ”, “ba” và một số từ đơn giản khác như “không”, “đi”…

Lật

• Tháng thứ 4: nhiều bé biết lật người từ ngửa thành sấp và ngược lại.
• Tháng thứ 6: bé thực hiện những vòng lăn liên tục, đó là cách để bé di chuyển từ chỗ này đến chỗ khác. Lúc này, cơ bụng của bé đã đủ khỏe cho hoạt động này.

Ngồi 

• Cuối tháng thứ 2: bé có thể giữ cơ thể ở tư thế ngồi nếu có sự hỗ trợ.
• Cuối tháng thứ 4: bé có thể ngồi thẳng lưng khi có sự hỗ trợ vì cơ cổ của bé đã phát triển đủ mạnh để tự nâng đầu lên.
• Tháng thứ 6: bé có thể tự ngồi mà không cần đến sự hỗ trợ.
• Tháng thứ 9: bé có thể tự ngồi một mình và ngồi trong một khoảng thời gian dài từ 7 – 10 phút.
• Sau 10 tháng: bé có thể chuyển từ nằm sấp sang ngồi và đến khi 1 tuổi, bé có thể chuyển từ tư thế đứng sang tư thế ngồi.

Trườn, bò

• Cuối tháng thứ 2: bé đã tự nhấc đầu lên và biết cách nâng ngực bằng cánh tay, bàn tay và cổ tay. Các kỹ năng này chính là tiền thân của động tác trườn, bò.
• Từ tháng thứ 7 – 9: bé tập trườn, bò.
• Cuối tháng thứ 9: kỹ năng này hoàn thiện. Việc trườn bò giúp cơ bắp của bé sẽ trở nên khỏe mạnh để đứng lên và bước đi.

Đứng 

• Tháng thứ 3: nếu bạn giữ bé đứng thẳng, chân bé sẽ chịu một phần lực và thường con sẽ co chân lên.
• Tháng thứ 4: bé bắt đầu đẩy chân xuống đất khi được đặt trên một bề mặt nào đó.
• Tháng thứ 6: bé sẽ đứng được và nhún nhảy khi có sự hỗ trợ.
• Cuối tháng thứ 9: nhiều bé sẽ tự vịn vào vật cố định và đứng dậy, đứng yên một chỗ.
• Tháng thứ 10 – 11: nhiều bé đã tự bám vào đồ vật là lần đi từng bước.
• 1 tuổi: bé tự đứng dậy mà không cần sự hỗ trợ. Tuy nhiên, khi đứng bé cố gắng không vịn và tự bước một vài bước nhỏ.

Bước đi 

• Cuối tháng 11, bé sẽ tự bước đi nếu được hỗ trợ.
• Sau 1 tuổi: bé sẽ cố gắng bước đi những bước đầu tiên một mình.

Cười

• Tháng thứ 2: bạn sẽ thấy nụ cười đầu tiên của bé. 
• Tháng thứ 5: bé biết mỉm cười với cha mẹ và những người khác.
• Khi lớn hơn một chút, bé sẽ cười trong một vài tình huống như khi nhìn thấy người thân quen, thấy món đồ chơi yêu thích, bình sữa hoặc chỉ đơn giản là thấy ai đó làm gì gây cười.

Cầm nắm

• Khi bạn chạm ngón tay mình vào lòng bàn tay bé, bé sẽ nắm chặt bàn tay. Đây được gọi là phản xạ nắm bàn tay. Ngón chân và lòng bàn chân của bé cũng có phản xạ này và sẽ biến mất sau khi bé 6 tháng tuổi.
• Tháng thứ 6: bé bắt đầu có phản xạ với đôi tay. Lúc này, bé có thể nắm một vật từ một bề mặt bằng phẳng bằng tất cả các ngón tay.
• Cuối tháng thứ 7: bé biết dùng đầu ngón cái và ngón trỏ để nắm các vật nhỏ một cách nhẹ nhàng.
• Tháng thứ 9: kỹ năng cầm nắm sẽ phát triển hoàn chỉnh. Lúc này, bé đã biết dùng cả ngón trỏ và ngón cái để cầm những vật nhỏ. Đây cũng là lúc mà bạn nên cho bé tập ăn bốc.
• 1 tuổi: bé có thể cầm chặt hơn, bé biết cách cầm đồ vật bằng ngón cái và các ngón tay khác.

Mọc răng

• Tháng thứ 7 – 8: hai chiếc răng cửa ở hàm dưới xuất hiện.
• Tháng thứ 9 – 10: những chiếc răng cửa ở hàm trên sẽ mọc.
• Tháng thứ 11 – 12: răng khác ở hàm dưới sẽ mọc.
• Tháng thứ 12 – 13: những chiếc răng ở hàm trên sẽ xuất hiện
• Khi bé gần được 1 tuổi, bé sẽ có 8 chiếc răng: 4 chiếc răng cửa và 4 chiếc răng kế bên răng cửa ở cả hàm trên và hàm dưới.

Bé càng lớn sẽ càng làm mẹ ngạc nhiên với mức độ khôn lanh và những kỹ năng mới của mình cho mà xem. Cùng VNCare điểm qua sự các giai đoạn phát triển của trẻ sơ sinh theo từng tháng cũng như tham khảo thêm một số lời khuyên chăm sóc bé trong từng giai đoạn mẹ nhé!

Tuy rằng mỗi bé con là một cá thể riêng biệt với những cột mốc phát triển khác nhau. Nhưng với những thông tin cơ bản về sự quá trình phát triển của trẻ bé, hay những cột mốc quan trọng trong các giai đoạn phát triển của trẻ như: Khi nào thì trẻ thật sự bắt đầu biết cười? Khi nào thì chúng bắt đầu biết bò? Khi nào thì bé bắt đầu bước đi chập chững… sẽ giúp mẹ hiểu và biết cách chăm sóc bé tốt nhất.

Xin xem thêm thông tin ở phần Chăm sóc bé.

Theo Healthline, mặc dù hầu hết các bé sẽ đạt đến các mốc quan trọng ở cùng một độ tuổi cùng một độ tuổi, nhưng nếu cháu bạn đã biết đi lúc 10 tháng và con bạn vẫn đang tập bò ở tháng thứ 13? Bình thường!

Con bạn 9 tháng tuổi của bạn có thể ăn ngũ cốc ngon lành nhưng em bé hàng xóm vẫn ăn Cháo loãng? Xin cũng xem việc đó là bình thường!
 
Trẻ sinh non, có vấn đề về sức khỏe hoặc rối loạn bẩm sinh cũng có thể mất nhiều thời gian hơn để đạt được các mốc quan trọng. Một nghiên cứu năm 2018 cho thấy các bé gái có xu hướng đạt được các mốc quan trọng trước các bé trai (mặc dù sự khác biệt không lớn).
 
Trong suốt quá trình, bác sĩ nhi khoa sẽ liên tục tư vấn và theo dõi sự tiến bộ của con bạn, cho bạn biết khi nào con sẽ đang và đã đạt đến những cột mốc quan trọng đầu đời. Nếu cần xét nghiệm hoặc can thiệp về mặt y khoa, bác sĩ sẽ tư vấn kỹ cho bạn biết. Và sẽ không có ai khác, ngoài bạn là người luôn dõi theo con từng ngày, cũng chính là người có trực giác mạnh nhất. Hãy liên hệ bác sĩ ngay khi cảm thấy có gì đó không đúng với sự phát triển của con. 

Trong năm đầu tiên, hãy cho bé đến khám định kỳ từ 5 – 6 lần để theo dõi và can thiệp kịp lúc cho sự phát triển của con.

Bác sĩ Nguyễn Phước Mỹ Linh chia sẻ về quá trình phát của bé như sau:

Mỗi trẻ sẽ có sự phát triển vận động không hoàn toàn giống nhau, tuy nhiên để đánh giá trẻ có phát triển vận động bình thường hay không Tổ chức Y tế Thế giới đã đưa ra 6 mốc vận động bao gồm:

1. Ngồi không cần đỡ: từ 4-9 tháng
2. Đứng vịn: 5-11.5 tháng
3. Bò phối hợp tay chân: 5-13.5 tháng
4. Vịn đi: 6-14 tháng
5. Đứng vững: 7-17 tháng
6. Đi vững: 8-18 tháng 

Nếu sau mốc thời gian kể trên bé vẫn chưa vận động đạt chuẩn thì gọi là chậm vận động theo tuổi, lúc này bố mẹ nên đưa trẻ đến Bệnh Viện kiểm tra nhé!

Nguồn: Huggies – Phát triển của bé qua từng tháng