Bổ sung sắt cho bé thế nào cho đúng?

Làm sao nhận biết trẻ bị thiếu sắt? Bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần lưu ý những gì để trẻ có thể phát triển khoẻ mạnh? Cùng VNCare và chuyên gia Nguyễn Phước Mỹ Linh tìm hiểu chi tiết về vấn đề bổ sung sắt cho bé trong bài viết dưới đây mẹ nhé!

Vai trò của chất sắt đối với Sức Khoẻ của trẻ

Sắt là một khoáng chất quan trọng trong chế độ ăn uống có liên quan đến các chức năng khác nhau của cơ thể, bao gồm cả việc vận chuyển oxy trong máu. Sắt giúp di chuyển oxy từ phổi đến phần còn lại của cơ thể và giúp cơ bắp lưu trữ và sử dụng oxy. Đây là điều cần thiết trong việc cung cấp năng lượng cho cuộc sống hàng ngày. Sắt cũng rất quan trọng cho sự phát triển của não.

Trẻ sơ sinh, trẻ mới biết đi, trẻ mẫu giáo và thanh thiếu niên có nguy cơ thiếu sắt cao hơn, chủ yếu do nhu cầu sắt tăng lên trong thời kỳ tăng trưởng nhanh. Nếu không có biện pháp can thiệp, một đứa trẻ có chế độ ăn uống không cung cấp đủ sắt cuối cùng sẽ bị thiếu máu do thiếu sắt.

Nguyên nhân trẻ bị thiếu sắt

Thiếu sắt ở trẻ em và trẻ sơ sinh có thể đến từ các nguyên nhân sau:

• Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân
• Trẻ uống sữa bò hoặc sữa dê trước 1 tuổi
• Trẻ bú sữa mẹ không được cung cấp thực phẩm bổ sung có chứa sắt sau 6 tháng tuổi
• Trẻ uống sữa công thức không được bổ sung sắt
• Trẻ em từ 1 đến 5 tuổi uống hơn 700 ml sữa bò, sữa dê hoặc sữa đậu nành mỗi ngày
• Trẻ em có một số tình trạng sức khỏe, chẳng hạn như nhiễm trùng mãn tính, bệnh đường tiêu hóa hoặc chế độ ăn kiêng hạn chế (ăn chay, ít hoặc không ăn thịt)
• Trẻ em đã tiếp xúc với chì
• Trẻ không ăn đủ thực phẩm giàu chất sắt
• Trẻ em thừa cân hoặc béo phì

Cụ thể, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ trải qua giai đoạn phát triển nhanh chóng, làm tăng nhu cầu về sắt. Các nguyên nhân chính gây thiếu sắt ở trẻ em theo nhóm tuổi bao gồm:

• Trẻ sơ sinh dưới sáu tháng tuổi: Trẻ sơ sinh nhận được lượng sắt dự trữ trong bụng mẹ, có nghĩa là chế độ ăn uống của người mẹ khi mang thai là rất quan trọng, nếu mẹ bị thiếu sắt, trẻ sanh ra sẽ thiếu sắt sớm. Trẻ sơ sinh nhẹ cân hoặc sinh non có nhiều nguy cơ thiếu sắt và cần bổ sung sắt dưới sự giám sát của bác sĩ.
• Trẻ sơ sinh từ sáu tháng đến một tuổi: Kho dự trữ sắt của trẻ sẽ cạn kiệt sau 6 tháng tuổi. Thiếu sắt ở trẻ sơ sinh có thể xảy ra nếu chế độ ăn của trẻ không đủ thức ăn rắn giàu chất sắt. Khi được khoảng sáu tháng tuổi, có thể bắt đầu cho trẻ ăn bột ngũ cốc nguyên chất tăng cường chất sắt mỗi ngày với sữa mẹ hoặc sữa bột. Có thể sớm cho bé ăn các loại thịt xay nhuyễn cùng với các chất rắn khác sau khi bé đã quen với bột ngũ cốc. Việc đưa thức ăn đặc vào chế độ ăn của trẻ muộn là nguyên nhân phổ biến gây thiếu sắt ở nhóm tuổi này.
• Trẻ em từ một đến năm tuổi: Sữa mẹ chứa một lượng nhỏ chất sắt, nên việc cho con bú kéo dài có thể dẫn đến thiếu sắt, đặc biệt nếu bé chỉ bú sữa mẹ mà không ăn dặm thức ăn đặc khác. Không nên cho trẻ 12 tháng tuổi uống các loại sữa có hàm lượng sắt thấp như sữa bò, sữa dê và sữa đậu nành trên 700ml/ ngày. 

Biểu hiện của trẻ thiếu sắt

Thiếu sắt ở trẻ em có thể làm suy giảm khả năng hoạt động của trẻ. Tuy nhiên, hầu hết các dấu hiệu và triệu chứng của thiếu sắt ở trẻ em không xuất hiện cho đến khi thiếu máu do thiếu sắt xảy ra. Các dấu hiệu của bệnh thiếu máu do thiếu sắt bao gồm:

• Da nhợt nhạt
• Mệt mỏi
• Tay chân lạnh
• Tăng trưởng và phát triển chậm lại
• Kém ăn, ăn không ngon, chán ăn
• Thở nhanh bất thường
• Các vấn đề về hành vi
• Nhiễm trùng thường xuyên
• Cảm giác thèm ăn bất thường đối với các chất không có dinh dưỡng, chẳng hạn như nước đá, bụi bẩn, sơn hoặc tinh bột.

Trẻ em cần bao nhiêu sắt?

Trẻ sinh ra với lượng sắt dự trữ trong cơ thể, nhưng cũng cần bổ sung sắt thường xuyên để thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển nhanh chóng của trẻ. Với trẻ từ 7 đến 12 tháng, lượng sắt khuyến nghị mỗi ngày là 11mg.

Cách bổ sung sắt cho bé

Sắt là cần thiết nhưng ba mẹ không nên tự ý bổ sung thuốc sắt cho trẻ vì sắt là chất độc với liều lượng lớn. Tuyệt đối không tự chẩn đoán và cho trẻ uống thuốc bổ sung sắt vì quá liều sắt có thể gây tử vong. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, 20 mg mỗi ngày là giới hạn trên an toàn, hầu hết các chất bổ sung sắt chứa khoảng 100 mg mỗi viên. Điều quan trọng là phải đậy chặt nắp và tránh xa tầm tay trẻ em, vì các viên sắt thường bị trẻ em nhầm là kẹo ngậm. Điều trị thiếu sắt bao gồm:

• Thay đổi chế độ ăn uống, chẳng hạn như tăng lượng thực phẩm giàu chất sắt
• Bổ sung thuốc sắt (viên nén hoặc chất lỏng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ) dưới sự giám sát y tế. Trẻ sơ sinh đủ tháng: bắt đầu cho trẻ uống bổ sung sắt cho bé 4 tháng tuổi. Tiếp tục cho trẻ uống bổ sung cho đến khi trẻ ăn được từ hai bữa trở lên các loại thực phẩm giàu chất sắt, chẳng hạn như ngũ cốc tăng cường chất sắt hoặc thịt xay nhuyễn. Trẻ sinh non: bắt đầu cho trẻ uống bổ sung sắt cho bé 2 tuần tuổi. Tiếp tục cho trẻ bổ sung sắt cho đến khi trẻ được 1 tuổi.
• Điều trị nhiễm trùng, vì nhiễm trùng đôi khi là nguyên nhân gây thiếu máu nhẹ ở trẻ em.

Ngăn ngừa thiếu sắt ở trẻ em

Các bước mẹ có thể thực hiện để ngăn ngừa tình trạng trẻ bị thiếu sắt bao gồm:

• Nếu mẹ đang cho trẻ bú sữa công thức tăng cường chất sắt, trẻ có khả năng nhận được đủ lượng sắt khuyến nghị. Nếu mẹ đang cho con bú sữa mẹ, hãy tham khảo bác sĩ của con về việc bổ sung sắt. 
• Ăn thực phẩm giàu chất sắt. Khi mẹ bắt đầu cho trẻ ăn thức ăn đặc – thường trong độ tuổi từ 4 tháng đến 6 tháng – hãy cung cấp thực phẩm có bổ sung chất sắt, chẳng hạn như ngũ cốc tăng cường chất sắt, thịt xay nhuyễn và đậu xay nhuyễn. Đối với trẻ lớn hơn, các nguồn cung cấp chất sắt tốt bao gồm thịt đỏ, thịt gà, cá, đậu và rau.
• Đừng lạm dụng sữa. Trong độ tuổi từ 1 đến 5, không cho phép con mẹ uống quá 710 ml sữa mỗi ngày. Lượng sữa thích hợp 400-500ml/ngày.
• Tăng cường khả năng hấp thụ. Vitamin C giúp thúc đẩy sự hấp thụ sắt trong chế độ ăn uống. Mẹ có thể giúp trẻ hấp thụ sắt bằng cách cho trẻ ăn các loại thực phẩm giàu vitamin C – chẳng hạn như trái cây họ cam quýt, dưa đỏ, dâu tây, ớt chuông, cà chua và các loại rau có màu xanh đậm.

Ngăn ngừa tình trạng thiếu sắt ở trẻ sơ sinh dưới 12 tháng tuổi

Có một chế độ ăn uống giàu chất sắt khi mang thai. Thịt đỏ là nguồn cung cấp sắt tốt nhất.

Các xét nghiệm để kiểm tra tình trạng thiếu máu nên được tiến hành trong thai kỳ. Nếu bác sĩ kê đơn bổ sung sắt cho bé, hãy chỉ uống theo hướng dẫn.

Cho trẻ bú sữa mẹ hoặc chọn các loại sữa công thức có bổ sung chất sắt cho trẻ sơ sinh.

Đừng trì hoãn việc cho trẻ ăn thức ăn đặc. Mẹ hãy bắt đầu cho trẻ ăn thức ăn xay nhuyễn khi trẻ được khoảng sáu tháng tuổi. Ngũ cốc tăng cường dành cho trẻ em được làm từ sữa bột hoặc sữa mẹ có bổ sung chất sắt thường là thức ăn đầu tiên được cung cấp. Cho trẻ ăn thức ăn dạng cục mềm hoặc thức ăn nghiền vào khoảng 7 tháng tuổi.

Ngăn ngừa thiếu sắt ở trẻ mới biết đi và trẻ mẫu giáo

• Ăn thịt nạc đỏ ba đến bốn lần một tuần. Cho ăn các loại thịt thay thế như các loại đậu, thịt gà, thịt gia cầm, cá, trứng và một lượng nhỏ các loại hạt và bột nhão. Đây là những nguồn cung cấp sắt quan trọng trong bữa ăn hàng ngày của trẻ. Nếu gia đình theo chế độ ăn chay, mẹ có thể cần tham khảo lời khuyên từ chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo đáp ứng tất cả các nhu cầu về chế độ ăn uống của con.

• Bổ sung vitamin C vì điều này giúp cơ thể hấp thụ nhiều sắt hơn. Đảm bảo cho trẻ ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin C như cam, chanh, quít, quả kiwi, cà chua, bắp cải, ớt chuông và bông cải xanh.

• Khuyến khích thức ăn đặc trong bữa ăn và chú ý rằng trẻ mới biết đi không ‘làm no’ bằng đồ uống giữa các bữa ăn.

• Tiêu chảy mãn tính có thể làm cạn kiệt nguồn dự trữ sắt của con, trong khi ký sinh trùng đường ruột như giun có thể gây thiếu sắt. Hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

• Những trẻ kén ăn có thể gặp rủi ro do tiêu thụ kém hoặc thiếu sự đa dạng trong các loại thực phẩm trẻ ăn. Tìm kiếm lời khuyên từ chuyên gia dinh dưỡng về cách quản lý trẻ biếng ăn.

Hy vọng với những thông tin trên, mẹ đã biết cách bổ sung sắt cho bé hợp lý và hiệu quả.

Ngoài ra, nếu mẹ muốn tìm kiếm những thông tin khác thì hãy xem qua chuyên mục Tin tức.

Nguồn: Huggies