Tiểu đường thai kỳ nguy hiểm như thế nào cho mẹ và bé?

Tiểu đường thai kỳ là căn bệnh nguy hiểm mà không mẹ bầu nào mong muốn, nhưng lại có nguy cơ xảy đến với bất kỳ phụ nữ nào. Bệnh lý này gây nhiều nguy hiểm cho cả người mẹ và bé nếu không được theo dõi và điều trị kịp thời. Các mẹ bầu hãy cùng Huggies tìm hiểu chi tiết về những triệu chứng, nguyên nhân và cách theo dõi chỉ số tiểu đường thai kỳ trong bài viết sau!

Tham khảo thêm: Đái tháo đường thai kỳ nguy hiểm đến mẹ và bé ra sao?

Tiểu đường thai kỳ là gì?

Tiểu đường thai kỳ, còn gọi là đái tháo đường thai kỳ, là tình trạng lượng đường trong máu cao khởi phát hoặc được phát hiện lần đầu tiên trong lúc mang thai. Tình trạng này thường không có triệu chứng nên khó phát hiện và sẽ biến mất sau 6 tuần kể từ sau sinh.

• Đối tượng có nguy cơ mắc đái tháo đường thai kỳ thường là những người:
• Thừa cân, béo phì.
• Gia đình có tiền sử người bị tiểu đường thường, đặc biệt là người tiểu đường hệ thứ nhất.
• Tiền sử sinh con lớn hơn hoặc bằng 4kg.
• Tiền sử bất thường về lượng đường trong máu bao gồm tiền sử tiểu đường thai kỳ trước, glucose niệu dương tính.
• Những người có tuổi cao thì nguy cơ càng cao.
• Tiền sử sản khoa bất thường như thai chết lưu, sẩy thai liên tiếp, sinh non, thai dị tật,…
• Chủng tộc châu Á có nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ cao hơn các chủng tộc khác.

Bệnh tiểu đường thai kỳ nếu không được phát hiện và chữa trị đúng cách sẽ làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường ở trẻ, đồng thời gây ra những biến chứng thai kỳ khác cho mẹ và bé. 

Tham khảo thêm: Bà bầu và bệnh tiểu đường

Triệu chứng của tiểu đường thai kỳ

Bệnh tiểu đường thai kỳ diễn ra thầm lặng và thường không có triệu chứng nên thai phụ không biết mình mắc bệnh cho đến khi đi khám thai định kỳ và được bác sĩ cho làm xét nghiệm tiểu đường. 

Những dấu hiệu tiểu đường thai kỳ thường gặp là:

• Khát nước thường xuyên.
• Tiểu nhiều lần trong ngày và lượng nước tiểu cũng nhiều hơn thai phụ khác.
• Mệt mỏi, mờ mắt, thiếu sức sống.
• Vùng kín dễ bị nhiễm nấm, dùng thuốc thông thường không hiệu quả.

Tham khảo thêm: Những mốc khám thai quan trọng nhất mẹ không được quên

Chỉ số tiểu đường thai kỳ tăng cao gây nguy hiểm ra sao?

Theo thống kê cứ 7 phụ nữ mang thai sẽ có 1 người mắc phải tình trạng tiểu đường thai kỳ. Căn bệnh này không chỉ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe mẹ mà còn gây hại đến sự phát triển của thai nhi. Cụ thể như sau: 

Đối với thai nhi

Đái tháo đường thai kỳ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi vào giai đoạn 3 tháng đầu và 3 tháng cuối thai kỳ. Giai đoạn 3 tháng đầu: Thai có thể không phát triển, sảy thai, dị tật bẩn sinh. Giai đoạn 3 tháng cuối thai kỳ: Tăng tiết insulin thai nhi, làm thai nhi tăng trưởng quá mức.

• Tăng trưởng quá mức: Hiện tượng này là hậu quả của tăng vận chuyển glucose từ mẹ bầu vào thai. Lượng glucose này kích thích tụy thai nhi bài tiết insulin làm tăng nhu cầu năng lượng, kích thích thai nhi tăng trưởng.
• Hạ glucose huyết tương: Chiếm khoảng 15-25% ở trẻ sơ sinh có đái tháo đường. Nguyên nhân tình trạng này thường do gan thai nhi đáp ứng kém với glucagon.
• Bệnh lý đường hô hấp: Hội chứng nguy kịch hô hấp là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ sơ sinh của các thai kỳ có tiểu đường thai kỳ, chiếm tỷ lệ 30%. Hiện nay, nhờ các phương tiện đánh giá độ tăng trưởng phổi của thai nhi mà tỷ lệ này còn khoảng 10%.
• Tình trạng tăng hồng cầu.
• Nguy cơ tử vong ngay sau sinh.
• Vàng da do tăng hủy hemoglobin dẫn đến tăng bilirubin huyết tương.
• Các ảnh hưởng khác về lâu dài như gia tăng tần suất béo phì, khi lớn trẻ sớm bị mắc đái tháo đường 2. Trẻ sinh ra từ bà mẹ bị đái tháo đường thai kỳ có nguy cơ mắc đái tháo đường tăng gấp 8 lần khi đến 19-27 tuổi.

Đối với mẹ bầu

Các thai phụ khi mắc tiểu đường thai kỳ có thể làm tăng tỷ lệ sảy thai, lưu thai, sinh non, đa ối, tăng huyết áp, nhiễm trùng tiết niệu, mổ lấy thai, viêm đài bể thận. Về lâu dài, các mẹ bầu mắc tiểu đường thai kỳ có nguy cơ tiến triển thành tiểu đường thai kỳ 2 và các biến chứng liên quan. 

• Tăng huyết áp: Thai phụ tiểu đường thai kỳ dễ bị cao huyết áp hơn thai phụ bệnh thường. Tăng huyết áp trong thai kỳ có thể gây ra nhiều biến chứng như tiền sản giật, sản giật, suy gan, thận, tai biến mạch máu não, thai chậm phát triển, sinh non. Tỷ lệ các thai phụ mắc tiểu đường thai kỳ bị tiền sản giật chiếm khoảng 12% cao hơn so với các thai phụ bình thường khác. 
• Sinh non: Thai phụ bị tiểu đường thai kỳ làm tăng nguy cơ sinh non so với thai phụ không bị tiểu đường thai kỳ. Nguyên nhân dẫn đến sinh non ở những thai phụ này là do kiểm soát glucose huyết muộn, đa ối, tiền sản giật, nhiễm trùng tiết niệu, tăng huyết áp.
• Dịch ối nhiều – Đa ối: THường bắt đầu từ tuần 26-32 của thai kỳ, làm tăng nguy cơ sinh non ở thai phụ.
• Nhiễm khuẩn tiết niệu: Tình trạng nhiễm khuẩn có thể không có triệu chứng lâm sàng nhưng làm cho glucose huyết tương thai phụ mất cân bằng và cần phải điều trị để tránh viêm đài bể thận cấp.
• Ảnh hưởng về lâu dài: Nghiên cứu cho thấy, thai phụ có tiền sử tiểu đường thai kỳ có nguy cơ cao tiến thành tiểu đường thai kỳ 2 trong tương lai. Ngoài ra, thai phụ mắc tiểu đường thai kỳ sẽ tăng nguy cơ bị tiểu đường thai kỳ trong lần mai thai tiếp theo.

Tham khảo thêm: Triệu chứng cao huyết áp khi mang thai

Nguyên nhân tiểu đường thai kỳ

Thông thường khi ăn, cơ thể sẽ phân hủy carbohydrate từ thực phẩm thành glucose. Đường glucose sẽ đi vào máu sau đó di chuyển đến các tế bào để cung cấp năng lượng cho cơ thể. Còn tuyến tụy tạo ra hormone insulin giúp vận chuyển đường vào các tế bào cũng như làm giảm lượng đường trong máu.

Trong giai đoạn mang thai, nhau thai tiết ra hormone giúp thai nhi phát triển. Một vài hormone khiến cơ thể thai phụ khó sản xuất hoặc sử dụng insulin. 

Để giữ lượng đường trong máu ổn định, tuyến tụy phải tạo ra nhiều insulin gấp 3 lần bình thường. Trong trường hợp tuyến tụy không thể tạo ra đủ insulin, lượng đường trong máu tăng lên là nguyên nhân gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ.

Biến chứng khi mắc tiểu đường thai kỳ

Thai phụ mắc tiểu đường thai kỳ gây ảnh hưởng đến sức khỏe bản thân mà còn tiềm ẩn một số nguy cơ cho em bé như:

• Tăng trưởng quá mức và thai to: Lượng đường trong máu cao là nguyên nhân khiến thai nhi phát triển nhanh dẫn tới cân nặng lúc sinh cao thường trên 4kg. 
• Sinh non: Lượng đường trong máu cao làm tăng nguy cơ chuyển dạ sớm và sinh sớm trước ngày dự sinh.
• Khó thở: Trẻ sinh non từ những thai phụ mắc tiểu đường thai kỳ có nguy cơ mắc hội chứng suy hô hấp.
• Hạ đường huyết: Những em bé sinh ra từ mẹ bị tiểu đường thai kỳ đôi khi sẽ đối diện với tình trạng đường trong máu thấp.
• Dị tật bẩm sinh, tử vong sau sinh.
• Vàng da, tăng hồng cầu.
• Nguy cơ béo phì và tiểu đường thai kỳ 2 khi trưởng thành.

Những thai phụ bị tiểu đường thai kỳ có thể xảy ra các biến chứng nghiêm trọng như:

• Huyết áp cao khi mang thai và tiền sản giật.
• Sinh khó, vì em bé quá to nên khả năng phải mổ.
• Nguy sảy thai, sinh non cao.
• Nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiết niệu.

Đối tượng cần kiểm tra chỉ số tiểu đường thai kỳ

Những đối tượng có nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ cao thường có một trong những yếu tố sau đây:

• Phụ nữ mang thai khi tuổi đã cao, thường ngoài 35 tuổi.
• Gia đình có tiền sử mắc bệnh tiểu đường 2.
• Bản thân có tiền sử bị tiểu đường thai kỳ lần mang thai trước.

Chỉ số tiểu đường thai kỳ như thế nào là bình thường?

Nếu như mức insulin và chỉ số tiểu đường thai kỳ ở giới hạn an toàn thì thai phụ không nằm trong nhóm đối tượng mắc tiểu đường thai kỳ. Vậy chỉ số tiểu đường thai kỳ như thế nào là bình thường?

Kết quả bình thường khi đường glucose máu ở thai phụ thời điểm:

• Lúc đói:
• Sau ăn 1 giờ:
• Sau ăn 2 giờ:

Cách theo dõi chỉ số tiểu đường thai kỳ

Thời điểm lý tưởng để thực hiện xét nghiệm tiểu đường thai kỳ

Trong thời kỳ mang thai, thai phụ cần phải theo dõi đường huyết thường xuyên nhất là khi bạn thuộc nhóm đối tượng có nguy cơ cao. Vào giai đoạn tuần thứ 24 – 28 của thai kỳ, mẹ bầu nên thực hiện xét nghiệm chẩn đoán tiểu đường lần đầu, nếu không được chẩn đoán trước đó.

Sau khi sinh con từ 4 – 12 tuần, mẹ cũng nên xét nghiệm lại tiểu đường thai kỳ. Trường hợp, mẹ có có tiền sử đái tháo đường thai kỳ thì thực hiện xét nghiệm ít nhất 3 năm/lần để phát hiện sự phát triển đái tháo đường hay tiền đái tháo đường.

Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ diễn ra như thế nào?

Bạn có thể dùng chiếc máy đo chỉ số tiểu đường thai kỳ tại nhà. Tùy từng trường hợp mà thời điểm đo của mỗi người sẽ khác nhau. Thông thường, mẹ bầu nên xét nghiệm tiểu đường thai kỳ sau ăn 1-2 giờ, trước khi ngủ và bất cứ lúc nào cảm thấy mệt mỏi hoặc hạ đường huyết.

Trường hợp mẹ nhận thấy chỉ số tiểu đường thai kỳ ổn định và đạt mục tiêu điều trị thì có thể giảm tần suất thử. 

Chế độ dinh dưỡng giúp mẹ bầu kiểm soát tốt đường huyết 

Mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ cần đặc biệt lưu ý đến chế độ dinh dưỡng hàng ngày như sau: 

Thực phẩm nên ăn

• Những loại thịt nạc, đậu hũ, cá nạc, sữa chua, sữa ít béo, không đường,…
• Thực phẩm giàu chất xơ, vitamin như: gạo lứt, rau xanh, trái cây ít ngọt, rau củ quả, đậu đỗ,…
• Khẩu phần ăn của mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ vẫn cần đảm bảo đủ các nhóm chất, ngoài ra có thể bổ sung thêm canxi từ tháng thứ 4 trở đi.

Thực phẩm không nên ăn

Mẹ bầu không nên ăn những loại thực phẩm gây tăng huyết áp dẫn tới biến chứng tiểu đường thai kỳ như:

• Thực phẩm nhiều đường tinh chế như bánh kẹo, kem, chè, nước ngọt,…
• Thực phẩm nhiều tinh bột như cơm, mì gói, bánh ngọt,…
• Thực phẩm nhiều chất béo như phủ tạng động vật, da động vật, đồ chiên xào,..
• Thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối như mì gói, đồ đóng hộp, thịt nguội,…

Cách phòng ngừa bệnh tiểu đường thai kỳ

Để phòng ngừa bệnh tiểu đường thai kỳ, thai phụ cần lưu ý vấn đề dưới đây:

Duy trì mức cân nặng lý tưởng trước khi mang thai

Trước khi mang thai, hãy duy trì mức cân nặng ở mức lý tưởng. Thừa cân không phải là nguyên nhân gây ra tiểu đường thai kỳ nhưng đó là yếu tố gây nguy cơ hàng đầu của căn bệnh này. Những người có chỉ số BMI – Chỉ số khối cơ thể > 30 có nguy cơ bị tiểu đường thai kỳ có gấp 3 lần người có BMI

Chế độ dinh dưỡng lành mạnh

Chế độ ăn uống lành mạnh không chỉ làm giảm nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ mà còn cải thiện sức khỏe thai phụ. Bạn hãy cố gắng cân bằng lượng đường bột và các nhóm chất còn lại để chỉ số đường huyết không tăng quá cao.

Để có thể kiểm soát lượng thức ăn mỗi ngày đơn giản, bạn có thể nhờ sự tư vấn từ các chuyên gia dinh dưỡng. Sau đó lập ra kế hoạch ăn uống cho bản thân và tuân thủ nghiêm túc kế hoạch đó. 

Chế độ vận động hợp lý

Vận động là một trong những yếu tố quan trọng giúp phòng ngừa tiểu đường thai kỳ. Nếu có thể, bạn nên dành 30 phút/ngày cho các bài tập thể dục như đi bộ, bơi lội. Trong trường hợp không thể tập thể dùng liên tục 30 phút thì bạn có thể chia nhỏ thời ra tập mỗi lần khoảng 10 phút. Bên cạnh đó, các hình thức vận động khác như làm việc nhà, đi cầu thang bộ cũng có hiệu quả tương đương tập thể dục.

Vận động sau bữa ăn giúp chỉ số tiểu đường thai kỳ không tăng quá cao, cải thiện insulin, tăng cường sự dẻo dai, sức chịu đựng. 

Những câu hỏi thường gặp về tiểu đường thai kỳ

Bị tiểu đường thai kỳ có uống sữa bầu được không?

Bên cạnh 4 nhóm chất thiết yếu cần bổ sung mỗi ngày thì thai phụ cũng cần uống 2-3 ly sữa, nên chọn loại sữa không đường để tránh tăng huyết áp.

Tiểu đường thai kỳ có tự hết không?

Tiểu đường thai kỳ có thể tự hết sau khi sinh con. Tuy nhiên với những thai phụ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ nếu không kiểm soát được lượng đường huyết trong máu sẽ có nguy cơ mắc tiểu đường trong những lần mang thai tiếp theo. 

Một số trường hợp, phụ nữ mắc tiểu đường nhẹ trước khi mang thai những không phát hiện và điều trị khiến cho bệnh ngày một nặng hơn sau khi sinh và thậm chí là mang bệnh cả đời. 

Mắc bệnh tiểu đường thai kỳ có sinh thường được không?

Khi mắc tiểu đường thai kỳ, thai phụ hoàn toàn có thể sinh thường nếu thai nhi không quá lớn, thường là dưới 4kg. Nếu thai nhi nặng hơn 4kg, bác sĩ sẽ chỉ định mổ để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.

Tiểu đường thai kỳ là căn bệnh nguy hiểm thường gặp có thể xảy đến với bất kỳ phụ nữ nào. Do đó, các thai phụ cần đi khám thai đúng lịch và lưu ý các triệu chứng thường gặp ở bệnh này để sớm phát hiện và điều trị đúng cách, tránh ảnh hưởng đến sức khỏe bản thân và sự phát triển của thai nhi sau này. Các mẹ bầu nếu có thắc mắc gì thì hãy đến ngay Góc chuyên gia của Huggies hoặc truy cập chuyên mục Mang thai để tham khảo thêm các thông tin hữu ích nhé!

Nguồn tham khảo: https://www.huggies.com.vn/mang-thai/bien-chung-thai-ky/tieu-duong-thai-ky